Austrijski predsjednik Aleksander van der Belen počeo je konsultacije o sastavu nove vlade i to prvo sa Herbertom Kiklom, liderom krajnje desne Slobodarske partije Austrije (FPÖ) koja je na izborima osvojila najviše glasova.
Ustav ne obavezuje šefa države da mandat povjeri kandidatu najjače partije.
Austrijsko Ministarstvo unutrašnjih poslova objavilo je 3. oktobra uveče konačne rezultate izbora, prema kojima je FPÖ osvojila 28,8 odsto glasova.
Ovu stranku, poznatu po islamofobiji i zagovaranju oštrije migrantske politike predvodi Herbert Kikl. Iako je osvojila najviše glasova, ne može sama da formira vlast.
Partije političkog centra, konzervativna Narodna partija Austrije (ÖVP) osvojila je 26,3 odsto, a socijaldemokratska SPOe 21,1 odsto.
Glasove 9,1 odsto birača osvojio je liberalni NEOS, a Zeleni 8,2 odsto.
Međutim, većina partija odbacuje mogućnost koalicije sa Slobodarskom partijom, sa izuzetkom Narodne partije Austrije koja je nagovijestila spremnost za saradnju, pod uslovom da Kikl ublaži svoju ekstremno desnu retoriku.
Koalicija Narodne partije i socijaldemokrata imala bi, sa ukupno 92 mandata, izuzetno tanku većinu u parlamentu, koji u sadašnjem sazivu ima 183 poslanika.
Prema pisanju medija, u Austriji je zato moguća tročlana koalicija koju bi uz konzervativce i socijaldemokrate pojačao i NEOS.
Ulazak Zelenih u koaliciju se smatra malo vjerovatnim, jer je dosadašnja vladajuća koalicija Narodne partije Austrije i Zelenih dovela do nepromostivih razlika između dvije partije.
Predsjednik Van der Belen rekao je poslije izbora “da prilikom formiranja vlade moraju biti poštovani temelji austrijske liberalne demokratije”.
Optimizam je, međutim, pokazao i Kikl koji je za AFP rekao da su njemu podjednako kao i predsjedniku važni demokratija, i ljudska prava i slobode.
U centru Beča su 3. oktobra uveče, na poziv Zelenih i žena socijaldemokratske partije, održani masovni protesti protiv krajnje desnice.
Organizatori su očekivali pet do deset hiljada ljudi, ali se prema njihovim kasnijim procjenama okupilo čak 25.000, iz vrlo različitih grupa i nevladinih organizacija, kao što su na primer i “Bake protiv desnice”, partija Lijevo ili socijalistička omladina, javila je austrijska APA.
Cilj protesta bio je da se još i prije početka konsultacija, demonstrira protivljenje vladi u kojoj bi bili i slobodari.
Demonstranti su se zatim mirno prošetali od zgrade univerziteta do parlamenta.
Nosili su transparente sa natpisima kao što su “Zaštitimo demokratiju” i “Nema koaliranja sa nacistima”.
Na jednom plakatu je, prema pisanju medija na njemačkom jeziku, viđena i karikatura Herberta Kikla kao marionete ruskog predsjednika Vladimira Putina, što je aluzija na prijateljski odnos prema politici Kremlja.
Kikl je kritikovao sankcije Evropske unije protiv Vladimira Putina i njegovih saradnika zbog invazije Moskve na Ukrajinu.
Demonstranti planiraju da marširaju svakog četvrtka, kao što su to činili nakon što je krajnja desnica bila dio kratkotrajnih koalicionih vlada 2000. i 2017. godine.
FPÖ je osnovana 1955. godine i tada je važila za uporište bivših nacionalsocijalista, ali se vremenom etablirala na političkoj sceni Austrije.
Prvi predsjednik stranke bio je Anton Rajntaler, general-major u SS tokom Drugog svetskog rata.
Od osnivanja, sve do druge polovine 1980-ih stranka nije uspijevala da osvoji više od osam odsto podrške.
Zamah dobija sa rastom stope nezaposlenosti u Austriji krajem osamdesetih i početkom devedesetih godina. Tokom devedesetih pod vođstvom Jerga Hajdera stranka ne osvaja manje od 20 odsto glasova, uz program koji se bazira na pitanje imigracije i njen uticaj na ekonomiju zemlje.
Nakon što je 1999. FPÖ osvojio 27 odsto i plasirao se na drugo mjesto, trećeplasirana Austrijska narodna partija (ÖVP) formira vladu sa “slobodarima”, što je bio prvi put nakon Drugog svjetskog rata da stanka ekstremno desničarske ideologije učestvuje u vlasti u Evropi.