Na kraju 2023. godine, oko 117 miliona ljudi širom svijeta bilo je raseljeno iz svojih domova – zbog sukoba, progona ili drugih značajnih prijetnji po njihovu egzistenciju, navodi se u najnovijem izvještaju Visokog komesarijata Ujedinjenih nacija za izbjeglice (UNHCR).
Izvještajem su obuhvaćeni ljudi koji su već dobili status izbjeglice, oni koji u inostranstvu čekaju da se njihovi zahtjevi za dodjeljivanje azila odobre i interno raseljena lica u svojim matičnim zemljama.
Povodom 20. juna, Svjetskog dana izbjeglica, objavljujemo sledećih devet grafikona koji pokazuju kako su obrasci prisilnih migracija evoluirali tokom vremena, odakle ljudi bježe i koje zemlje primaju najveći broj raseljenih.
Povećava se broj raseljenih
U 2014. godini, osam od hiljadu ljudi širom svijeta bilo je prisilno raseljeno. U 2023. taj broj se popeo na 14 na hiljadu.
To znači da je sada oko 58 miliona više ljudi širom svijeta raseljeno iz svojih domova zbog humanitarnih kriza, nego što je to bilo 2014. To je ekvivalent kompletnoj populaciji Italije.
Većina ljudi je interno raseljena
Od oko 117,3 miliona raseljenih ljudi širom svijeta koje je pratio UNHCR, 68,3 miliona je bilo interno raseljeno – što znači da su protjerani iz svojih domova, ali su ostali unutar granica svojih zemalja porijekla. To je broj koji odgovara ukupnoj populaciji Velike Britanije.
Ovaj broj koji iznosi UNHCR odnosi se samo na ljude raseljene zbog nasilja i rata. Međunarodni centar za praćenje raseljenja procjenjuje da je još oko 7,7 miliona ljudi raseljeno zbog prirodnih katastrofa i klimatskih promjena.
Najviše interno raseljenih u Africi i na Bliskom istoku
Od 68,3 miliona interno raseljenih lica, oko 48 odsto je iz afričkih zemalja, a oko 21 odsto s Bliskog istoka.
Sa devet miliona interno raseljenih, Sudan je dom za 14 procenata globalne interno raseljene populacije. S velikim brojem interno raseljenih slijede: Sirija (7,2 miliona), Demokratska Republika Kongo (6,7 miliona) i Jemen (4,5 miliona).
Među deset zemalja s najvećom populacijom interno raseljenih, samo tri nisu u Africi ili na Bliskom istoku: Kolumbija (5 miliona), Južna Amerika, Avganistan (4,1 milion), Centralna Azija i Ukrajina (3,7 miliona) u Evropi.
Neke zemlje u Evropi imaju visok udio interno raseljenih lica
Značajan dio stanovništva takođe je bio prisiljen da napusti svoje domove i u drugim regionima, uključujući i Evropu.
To je slučaj na Kipru, gdje se danas više od 240.000 ljudi — ili oko 20 odsto stanovništva — smatra raseljenim. Većina njih bila je primorana da napusti svoje domove zbog petodecenijskog teritorijalnog sukoba između te zemlje i Turske.
Slična situacija je i u Gruziji, Azerbejdžanu, Srbiji i Bosni i Hercegovini. Ljudi često mogu ostati u statusu raseljenih lica decenijama ili čak generacijama, nakon početnih događaja koji su ih primorali da napuste svoje domove.
Skoro 90 odsto izbjeglica dolazi iz samo deset zemalja
Prema UNHCR-u, oko 43,4 miliona ljudi širom svijeta živi van svojih zemalja kao izbjeglice ili pod drugim programima međunarodne zaštite, kao što su privremeni humanitarni smještaji. To je više od kompletnog stanovništva Poljske.
Na globalnom nivou, devet od deset izbjeglica dolazi iz Avganistana, Sirije, Venecuele, Ukrajine, sa palestinskih teritorija, iz Južnog Sudana, Sudana, Mjanmara, DR Konga i Somalije.
Većina izbjeglica traži sklonište u susjednim zemljama
Zemlje koje primaju najviše izbjeglica često dijele granice s mjestima gdje se dešavaju humanitarne krize. Prema izvještaju UNHCR-a, 69 procenata izbjeglica 2023. je živjelo u zemlji koja je susjedna njihovoj zemlji porijekla.
Iran, Turska, Kolumbija i Jordan su dom za najveći broj izbjeglica, od kojih većina bježi iz Avganistana, Sirije, Venecuele i sa palestinskih teritorija.
Najveći izuzetak je Njemačka, koja prima stotine hiljada migranata iz dalekih zemalja kao što su Sirija, Avganistan, Irak, Eritreja i Ukrajina.
Zemlje u razvoju primaju nesrazmerno veliki broj izbjeglica
Njemačka ima najviše izbjeglica od bilo koje zemlje EU – više od 2,5 miliona. Međutim, Njemačka ima manje raseljenih nego Iran, Turska, Jordan i Kolumbija.
Jordan je pružio utočište 11 miliona ljudi, i time ima najveći broj izbjeglica u odnosu na broj stanovnika. Više od tri miliona izbjeglica, od kojih većina dolazi sa obližnjih palestinskih teritorija, živi u Jordanu – dakle oko 27.000 izbjeglica na svaki milion stanovnika.
Povećanja između zahtjeva za dobijanje azil i donošenja odluka
Osim interno raseljenih i priznatih izbjeglica, još oko sedam miliona ljudi čeka da im status izbjeglice priznaju ili odbiju zemlje domaćini u kojima su podnijeli zahtjev.
No, broj odluka u vezi sa statusom azila ne ide u korak sa zahtjevima. U 2023. godini donijeto je 1,4 miliona odluka širom svijeta, ali je bilo i oko 5,6 miliona novih zahtjeva za dobijanje azila.
Jaz između prijava i odluka nikada nije bio toliki. Raseljena lica su često uhvaćena u pravnom vrzinom kolu, jer se broj zaostalih prijava stalno povećava.
Raseljena lica često se vraćaju u zemlje koje su i dalje nesigurne
U 2023. godini, oko 1,1 milion bivših izbjeglica vratilo se u svoje zemlje porijekla. Međutim, povratak kući često nije bezbjedan. Većina njih vratila se u zemlje koje su još uvijek suočene s ratom i sukobima kao što su Južni Sudan i Ukrajina.