Iduće nedjelje oko 360 miliona građana 27 država Evropske unije može da bira zajednički parlament. Koja su osnovna pitanja o izborima i Evropskom parlamentu?
Kada se glasa?
Glasanje za poslanike Evropskog parlamenta je od 6. do 9. juna u cijeloj EU. Ne održavaju, međutim, sve članice istovremeno izbore.
Holanđani će početi, u četvrtak, 6. juna. Slijede Irska 7. juna, a dan kasnije Letonija, Malta i Slovačka. Češka i Italija će 7. i 8. juna, odnosno 8. i 9.
Ostatak EU izbori održava u nedjelju, 9. juna.
Ko glasa…
U 27 članica EU pravo glasa sada ima skoro 360 miliona građana. U većini članica biračko pravo dolazi sa punoljetstvom, dakle sa punih 18 godina.
U Njemačkoj će na predstojećim evropskim izborima pravo da glasaju prvi put imati i mlađi, od 16 godina. Broj glasača u Njemačkoj je stoga porastao sa 61,5 miliona iz 2019. na sadašnjih 65 miliona.
… i koga bira?
Više hiljada kandidata traži podršku za osvajanje ukupno 720 poslaničkih mjesta u Evropskom parlamentu.
Gde je sjedište Evropskog parlamenta?
Evropski parlament ima dva sjedišta – u Briselu i u Strazburu. Većina plenarnih sjednica u punom sastavu, koji okupljaju sve poslanike za glasanje o zakonima i pojedinim dokumentima, održava se u Strazburu. U Briselu se uglavnom odvijaju svakodnevni poslovi skupštine.
Biraju li se i predstavnici u drugim zakonodavnim telima EU?
Ne, tiču se samo ko će sedjeti u Evropskom parlamentu. Drugo ključno zakonodavno tijelo je Savjet EU, u kom predstavnici vlada 27 članica. Najčešće zasijedaju resorni ministri, na primjer šefovi nacinoalne diplomatije ili ministri obrazovanja. Na takvim sastancima razgovaraju i odlučuju o temama od zajedničkog interesa.
Evropska komisija je izvršno tijelo EU. Ona predlaže nacrte zakona koje Parlament i Savjet raspravljaju, mijenjaju ili čak odbacuju. Komisiju čini 27 resornih komesara na čelu sa predsjednikom, koje predlažu i prihvataju države-članice.
Odlazeća, mada možda i buduća predsjednica Evrpske komisije je političarka CDU Ursula fon der Lajen (von der Leyen).
Kolika je EU?
EU čini 27 država sa više od 450 miliona stanovnika. Zbirni bruto domaći proizvod im je 17 triliona eura, a udio u svjetskoj trgovini 15 odsto.
Od kada EU postoji?
Njenu preteču, Evropku ekonomsku zajednicu, formiralo je Rimskim sporazumom iz 1957. 12 zemalja. Sporazumom iz Mastrihta 1992. EEZ je postala EU, isto sa 12 članica
EU se od tada priključilo još 15 država, najviše u ekspanzionom talasu 2004. Tada je zajedno pristupilo 10 zemalja, uključujući Sloveniju, prvu iz bivše Jugoslavije. Posljednja se pridružila Hrvatska, prije decenije.
EU je do sada napustula samo Velika Britanija.