Na neinvazivan način moglo bi da se utvrdi da li će organizam odbaciti transplantirani organ – bez obzira da li je u pitanju bubreg, jetra, pluća ili srce.
Ovo je prvi put da se biomarkeri disfunkcije podudaraju u više vrsta transplantiranih organa, i nagovještava mogućnost krvnog testa koji može da dijagnostikuje rano odbacivanje u svim scenarijima transplantacije, a to je alat koji još ne postoji.
Ako se uradi više istraživanja, novoidentifikovani biomarkeri bi se čak mogli koristiti za razlikovanje različitih vrsta odbacivanja organa, uključujući imunološke probleme ili neadekvatno snabdijevanje krvlju.
Preživljavanje transplantacije se razlikuje od organa do organa, sa dugoročnim uspjehom od 59 odsto za pluća, 80 odsto za jetru, 82 odsto za bubrege i 73 odsto za srce. Odbacivanje se može desiti u bilo kom trenutku nakon operacije, čak i godinama kasnije, stvarajući doživotnu prijetnju za pacijente, prenosi Science alert.
Obično ljekari sumnjaju na odbacivanje transplantata kada postoje znaci da dotični organ ne radi punim kapacitetom. Ali ponekad, pacijenti možda neće osjetiti nikakve simptome prije nego što dođe do neuspjeha, a invazivna biopsija je jedini način da se sa sigurnošću kaže šta se dešava.
Poslednjih godina, nekoliko studija je istraživalo da li postoje znaci odbacivanja organa koji prolaze kroz krv ili urin pacijenta kojima se može pristupiti lakše nego hirurškim putem. Ali potencijalni biomarkeri koji su identifikovani još uvijek nisu u kliničkoj praksi i ne predviđaju sva odbacivanja organa, obično samo jednu vrstu.
Ova studija je meta-analiza koja nastoji da premosti taj jaz. Njeni autori, predvođeni statističarem Harijem Robertsonom sa Univerziteta u Sidneju, analizirali su 54 skupa podataka, uključujući 40 studija o transplantaciji bubrega, pet pluća, pet jetre i četiri studije o transplantaciji srca.
Upoređujući pojedinačne uzorke krvi pacijenata sa njihovim biopsijama, tim je identifikovao 158 gena koji su različito eksprimirani u sva četiri organa tokom slučajeva odbacivanja. To je skoro 20 puta više od onoga što se očekivalo.
„Ovo otkriće je ključno jer nam omogućava da razvijemo strategije za povećanje stope uspjeha svih transplantacija“, objašnjava Robertson.
Neki od ovih zajedničkih biomarkera su uključeni u lučenje proteina koji stimulišu bijela krvna zrnca, enzima koji indukuju ćelijsku smrt, receptora na ćelijama koji dozvoljavaju materijalima da ulaze i izlaze, i ćelija koštane srži uključene u imuni odgovor.
Robertson i njegov tim tvrde da njihovi nalazi pokazuju „ujedinjujući molekularni marker pan-organa“. Njihov metod je „dosledno nadmašio“ druge modele koji su specifični za organ i koji se trenutno modifikuju za kliničku upotrebu.
Ipak, ostaje da se vidi da li metoda Robertsona i njegovog tima važi za transplantaciju pankreasa, želuca ili crijeva.
Tim je napravio interaktivnu veb stranicu koja omogućava naučnicima širom svijeta da uporede moguće biomarkere odbacivanja transplantata sa drugim metodama, pružajući tako potrebnu standardizovanu procjenu.
„Ovaj atlas je doveo do razvoja dokaza principa za univerzalni test krvi koji može predvidjeti vjerovatnoću odbacivanja transplantata prije nego što se desi“, kaže Robertson, „potencijalno postavljajući novi standard u preciznoj medicini i poboljšavajući ishode za primaoce transplantacije širom svijeta. .“
Od 1989. godine, jednogodišnja stopa preživljavanja za transplantaciju bubrega, koja je najčešća transplantacija organa, znatno se poboljšala, ali su dugoročne stope preživljavanja zastale u poređenju.
Dio problema je u tome što ljekari još uvijek nemaju način da pouzdano i lako procijene najranije odbacivanja organa, kada bi intervencija ljekovima mogla da pomogne u ublažavanju problema prije nego što dođe do potpunog neuspjeha i potrebe za drugom transplantacijom.
„Primijetio sam da mnogi moji pacijenti osjećaju stalnu anksioznost – ne znajući da li njihovo tijelo odbacuje njihov presađeni organ ili ne“, objasnio je nefrolog za transplantaciju Northvestern Medicine, Lorenco Galon, koji proučava načine za otkrivanje ranog odbacivanja transplantiranih organa.
On dodaje da su ti pacijenti možda godinama čekali na transplantaciju, a onda su je konačno dobili organ i još moraju da provedu ostatak života brinući o zdravlju tog organa.
Pouzdan test krvi za praćenje odbacivanja transplantata mogao bi to da promijeni.
Studija je objavljena u Nature Medicine.