Piše: Stanko Radulović
Postoje ljudi koji navas ostave veliki utisak i ne zaboravljate ih nikada, sve dok ste živi, a legendarni fudbaler Željezničara, kasnije i trener istog kluba, selektor Jugoslavije i trener Partizana Ivica Osim je baš takav.
Legenda u svakom smislu, kao čovjek, fudbaler, trener, selektor, prosto čovjek koji je ljude impresionirao svojim igračkim i trenerskim znanjem i ljudskim kvalitetima. Čovjek kojeg volite i kada ga ne upoznate i samo slušate priče o njemu ili ga gledate na televiziji.
I baš taj Ivica Osim, legenda u svakom smislu, rođen je na današnji dan 6. maja 1941. godine u Sarajevu, gdje je odrastajući sa fudbalskom loptom na Grbavici izrastao u
igračku, trenersku i prije svega ljudsku gromadu koja je i danas jednako poštovana u svim dijelovima Jugoslavije i za njega nećete ništa ružno čuti ni u Zagrebu, ni u Beogradu, ni u Sarajevu, ali ni u Skoplju, Prištini, Ljubljani, Titogradu, Novom Sadu, Splitu, Tuzli, Mostaru…i svi će ga svojatati i sa jednakim žalom pričati kako je ogromna šteta za jugoslovenski fudbal što ga je rat spriječio da sa Jugoslavijom i Partizanom ostvari još impresivnije rezultate i dovede ih do možda najvećih visina u istoriji.
A Osim je bio fantastičan tehničar, visok, snažan, čvrst na lopti i sa ubitačnim pasom, sjajnim osjećajem za igru, prostor i realizaciju i zbog toga bio nerješiva enigma za sve rivale u plavim dresovima reprezentacije Jugoslavije ili sarajevskog Željezničara.
Njegova igra bila je umjetnost, pjesma, poezija, sinfonija muzičlkih akorda. zbog toga je i dobio nadimak “Štraus sa Grbavice”.
Najveći uspjeh u reprezentaciji Osim je ostvario 1968. godine kada je učestvovao u osvajanju drugog mjesta u Kupu nacija, takmičenje koje je bilo preteča današnjeg Evropskog prvenstva. Osim nije igrao u finalu, zbog povrede i vjerovatno je to jedan od najvećih razloga što “plavi” tada nisu osvojili titulu, iako su bili bolji u prvoj utakmici finala od Italije. U ponovljenom meču, Osima ponovo nije bilo, ali je i Italija iskoristila priliku i pred svojim navijačima pobijedila 2:0.
Nakon osam sezona u inostranstvu,Osim po povratku iz Francuske u Jugoslaviju preuzima 1978. godine kormilo voljenog kluba i na užarenoj trenerskoj klupi Želje ostaje osam sezona, sve do izbora za selektora 1986. godine. Željezničar je tih godina igrao uz Velež vjerovatno najljepši fudbal u Jugoslaviji i redovno se borio za najviši plasman. U finalu Kupa “Maršala Tita” 1981. godine Željezničar je poražen upravo od Veleža Miloša Milutinoviića (3:2), kojeg će kasnije nasljediti na mjestu selektora reprezentacije. “Plave” je vodio od 1986. do raspada Jugoslavije 1992. godine i na Svjetskom prvenstvu u Italiji osvojio peto mjesto nakon nesrećnog poraza na penale u četvrtfinalu od tada aktuelnog svjetskog šampiona Argentine. Dvije godine kasnije Osim je “plave” u već porušenoj Jugoslaviji odveo na Evropsko prvenstvo u Švedsku, ali su iz Skandinavije vraćeni dan prije početka šampionata zbog “ničim izazvanih” sankcija Ujedinjenih nacija, pa je uskočila rezerva Danska, i osvojila titulu prvaka Starog kontinenta. Ostaće i zapisano da je odbio na tom šampionatu da igra tada najbolji igrač Danske Brajan Laudrup, jer je smatrao da Danska nije zaslužila da igra u Švedskoj, da je morala igrati Jugoslavija.
Sa Željezničarem Osim je činio čuda, bio konstatnto u vrhu jugoslovenskog fudbala, borio se za trofeje, ali ih nije osvajao spletom nesrešćnih okolnosti, ali i zahvaljujući vanfudbalskom umjeću Gojka Zeca i Crvene zvezde 1984. godine. Dugo je te sezone Željezničar bio na vrhu, a u veoma uzbudljivom i dramatičnom šampionatu u četvoro do posljednjeg kola osta u trci za titulu.
Mrtvu trku za tron vodili su izabranici Ivice Osima sa Rijekom, Partizanom, Crvenom zvezdom i dugo je u trci bio i Hajduk, ali je presudio novac Gojka Zeca. Naime, te sezone jesenji prvak bio je Hajduk, Crvena zvezda je bila daleko iza na šestom mjestu, ali su Zec i Dragan Džajić imali svoje adute u rukavu, fudbalske sudije i novac. Prema sudskoj presudi iz 1985. godine dokazano je da je trener Gojko Zec tog proljeća 1984. godine potrošio, za ono vrijeme vrtoglavih, 150.000 njemačkih maraka za potkupljivanje sudija, pa je Crvena zvezda sa 44 boda osvojila prvo mjesto, a Partizan, Željezničar i Rijeka sa dva boda manje su se rapodijelili od 2-4. mjesta.
Osim se tu nije zaustavio, i pored nesrećno izgubljene titule generacija koju su predvodila fantastička krila Edin Bahtić – Nikola Nikić, napadač Radmilo Mihajlović i izuzetno produktivan vezni red Haris Škoro, Mehmed Baždarević, Miomir Odović gazio je sve redom i u Evropi, u Kupu UEFA. “Željo” je stigao do polufinala Kupa UEFA i samo nekoliko sekundi dijelilo ga od finala i dvomeča sa čuvenim Realom iz Madrifa, ali je u posljednjim trnucima meča nesrećno primio gol od Videotona i propala je šansa da Ivica Osim uzme evropski trofej.
Zanimljivo da će Osim1991. godine i na klupi Partizana nasljediti svog prijatelja i velikog rivala sa fudbalskih terena, ali i trenerskih klupa Miloša Milutinovića…
To ljeto kada je Osim došao u Partizan vijest je odjeknula kao senzacija i kao grom iz vedra neba. ali je nažalost zbog početka rata u Partizanu ostao samo godinu dana i na odlasku se zarekao da ako nema Jugoslavije više neće raditi u nijednoj reprezentaciji i nijednom klubu sa prostora bivše SFRJ i to obećanje održao.
U Partizanu je za samo jednu sezonu ostavio neizbrisiv trag i postavio temelje tima koji će narednih godina biti dominantan u ligi SRJ. Pronašao je prava mjesta u timu Predragu Mijatoviću, Zlatku Zahoviću, Džoniju Novaku, Darku Milaniču, Slobodanu Krčmareviću, u vatru gurnuo golobrade Sava Miloševića, Alberta Nađa, Dragana Ćirića, Nenada Bjekovića, Đorđa Tomića i Partizan se pretvorio u mašinu koja je funkcionisala kao švajcarski sat i istovremeno igrala lijep i efikasan fudbal.
Iako je Crvena zvezda bila zvanični evropski šampion, Partizan je te sezone bio mnogo bolji od tima koji je prethodne sezone slavio u Bariju. Osimova kaznena ekspedicija pretrpjela je samo dva poraza u sezoni, odmah na startu prvenstva od Veleža u Mostaru i početkom proljeća u Novom Sadu od Vojvodine.
U četiri meča protiv Crvene zvezde ostao je neporažen. Pamtiće se dueli u Kupu Jugoslavije u kojem je Partizan dominirao, potpuno nadigrao Crvenu zvezdu u oba susreta. Na Marakani je pobijedio 1:0, a u revanšu je Crvena zvezda bila spremna za 10 komada, ali je rezultat bio samo 2:2, pošto se Partizan ispromašiovao, a jedina dva šuta u okvir gola Partizana završila su u mreži Fahrudina Omerovića. O dominaciji Partizana na toj utakmici najbolji govori odnos kornera, koji je bio 14:1 u korist Partizana.
U prvenstvu slavila je Crvena zvezda zahvaljujući sudijama, prevarama FSJ i penalima, pošto su zbog rata u BiH neke utakmice registrovane službenim rezultatom, neki mečevi poništavani, a Crvena zvezda je prevarila i Željezničar i Velež te sezone samo da bi odbranila titulu.
Partizan je te sezone na terenu osvojio rekordnih 54 boda, ponovio uspjeh generacije iz 1978. godine, ali je čak šest puta poražen na penale, oba puta u vječitom derbiju. Bez penala Partizan je šampion, čak i u slučlaju da je dva puta slavio na rulet penalu bio bi najbolji, ali…
Osim je nakon toga otišao u grčki Panatinaikos, potom u Austriju i nikad se više nije vratio…