Izaslanik Evropske unije za dijalog Kosova i Srbije Miroslav Lajčak izjavio je 18. juna da dvije zemlje treba da preduzmu korake za sprovođenje Sporazuma o normalizaciji odnosa, postignutog u februaru prošle godine.
Nakon sastanka koji je održao sa zamjenikom premijera Kosova Besnikom Bislimijem u Prištini, Lajčak je rekao i da treba ukinuti kaznene mjere EU protiv Kosova i otvoriti most preko reke Ibar na način koji ne eskalira situaciju.
“Imamo dogovor, moramo ubrzati njegovu implementaciju. To je bila prva tema o kojoj smo razgovarali, a druga je Plan EU za ekonomski rast”, kazao je Lajčak.
Planom EU predviđeno je izdvajanje fonda od šest milijardi eura za zemlje Zapadnog Balkana za period 2024-2027, kako bi se ubrzale evropske integracije ovog regiona. Plan je razmatran u Tirani 29. februara.
Lajčak je napomenuo da Kosovo i Srbija imaju kao preduslov konstruktivan angažman u briselskom dijalogu da bi dobili pristup ovim fondovima. Kao osoba odgovorna za procjenu napretka u dijalogu, Lajčak je rekao da vidi potrebu za sastanak sa zvaničnicima na Kosovu i u Srbiji o koracima koje strane treba da preduzmu.
Nakon posjete Kosovu, evropski diplomata sastaće se 19. juna u Beogradu sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem.
Lajčak je trebalo da započne mandat ambasadora u Švajcarskoj od 1. septembra ove godine, ali je rekao da je od njega zatraženo da na toj funkciji ostane do kraja januara 2025. godine, te da do tada ima puno posla.
Na konferenciji za novinare u Prištini, Lajčak je upitan i za izvještaj koji je evropski šef diplomatije Žozep Borelj podnio državama članicama EU o mjerama nametnutim Kosovu prije više od godinu dana.
Izvještaj se tiče i toga da li bi trebal0 ukinuti mjere protiv Kosova, uvedene zbog napete situacije na sjeveru zemlje u maju i junu 2023. godine.
Istovremeno, EU je saopštila da Kosovo nije učinilo dovoljno da poboljša situaciju.
Nisu poznati detalji dokumenta kao ni da li je visoki predstavnik EU u njemu preporučio ukidanje kaznenih mjera. Prva rasprava o izvještaju održaće se 19. juna na nivou ambasadora država članica EU.
Lajčak je ponovio stav da mjere protiv Kosova treba ukinuti u znak solidarnosti nakon napada u Banjskoj i Zvečanu, na sjeveru Kosova, u septembru prošle godine, ali da je na zemljama EU da donesu tu odluku.
Kosovo smrtonosni napad u Banjskoj smatra terorističkim i optužuje Srbiju da ga je organizovala i izvela, ali zvanični Beograd sve negira.
Tokom konferencije, Lajčak je takođe upitan da li treba otvoriti glavni most preko rijeke Ibar, koji od 1999. godine dijeli Mitrovicu na većinski srpski sjeverni dio grada i većinski albanski južni dio.
Lajčak je rekao da je pitanje mosta riješeno sa dva sporazuma postignuta u Briselu između Kosova i Srbije.
“Stav EU je bio da most treba otvoriti, ali na način koji ne eskalira situaciju i idealno bi bilo da se o tome razgovara sa ljudima pogođenim ovom odlukom”, rekao je evropski diplomata, pominjući mogućnost da se ova tema ponovo razmatra u okviru dijaloga.
Odluka o otvaranju mosta donesena je u aprilu 2023. godine u Skupštini opštine Sjeverna Mitrovica, ali nikada nisu preduzeti koraci ka njenom sprovođenju.
Trenutno je na čelu ove opštine Erden Atić iz vladajuće stranke Pokret Samoopredjeljenje, kosovskog premijera Aljbina Kurtija.
U okviru dijaloga Kosovo-Srbija, strane su se dogovorile da most otvore za saobraćaj, ali je samo jedna njegova strana otvorena za pješake.
Srpska lista, glavna stranka Srba na Kosovu, koja uživa podršku zvaničnog Beograda, bila je prije nekoliko sedmica protiv otvaranja mosta.
Prema njenim riječima, otvaranje mosta za vozila je “apsolutno nepotrebno, neprihvatljivo i eskalirajući potez, koji ima za cilj dalju destabilizaciju situacije na terenu”.
Građani sa kojima je Radio Slobodna Evropa razgovarao u Sjevernoj Mitrovici imaju podijeljena mišljenja. Neki su to prokomentarisali kao odluku koja povećava tenzije, dok je za druge to “mudra stvar”.