Evropska komisija (EK) u procjeni ispunjavanja privremenih mjerila u poglavljima 23 i 24 konstatovala da je Crna Gora, sveukupno, ispunila privremene standarde, dostigla dobar rezultat na nivou usklađenosti i napreduje u primeni pravnih tekovina EU, navodi se u dokumentu u koji je TVCG imala uvid.
Naime, EK je uputila danas Radnoj grupi Savjeta EU za proširenje (COELA) Predlog izvještaja o ispunjenosti privremenih mjerila za poglavlja 23 i 24 (IBAR) za Crnu Goru.
Ambasadori država članica EU su u skladu sa procjenom EK, usvojili zajednički stav da je Crna Gora, generalno gledano, ispunila privremene standarde.
Tu poziciju treba da usvoje ambasadori država članica.
U nacrtu zajedničke pozicije za poglavlje 23 Komisija konstatuje da su dalji napori potrebni na svim nivoima, uključujući obezbjeđivanje da će neophodni administrativni i izvršni kapaciteti biti uspostavljeni prije pristupanja, i da se uspostavi solidna evidencija sprovođenja reformi sa dosljednim, konkretnim i ireverzbilnim rezultatima.
“Pitanja od posebnog značaja ostaju nezavisnost, odgovornost i djelotvornost pravosuđa, dalji konkretni rezultati u efikasnom sprečavanju i borbi protiv korupcije, uključujući korupciju na visokom nivou, i potpuno poštovanje i sprovođenje osnovnih prava i sloboda”, navodi se u dokumentu.
U tekstu se navodi da će Crna Gora privremeno zatvoriti ovo poglavlje kada ispuni mjerila koja se između ostalog, odnose na sprovođenje sveobuhvatne reforme pravosuđa u skladu sa pravnim tekovinama EU i evropskim standardima o nepristrasnosti, nezavisnosti, odgovornosti, efikasnosti, profesionalizmu i kvalitetu.
Konkretno, Crna Gora treba da osigura u zakonu i praksi održivu nezavisnost, odgovornost, profesionalizam, i integritet pravosudnog sistema na svim nivoima, uključujući slobodu i otpornost na pravosudnog sistema na pokušaje neprimjerenog unutrašnjeg i vanjskog uticaja, u skladu sa evropskim standardima i preporukama Venecijanske komisije.
Očekuje se i da Crna Gora osigura kapacitet, nezavisnost, odgovornost i efektivnost samouprave organa pravosuđa, uključujući u pogledu sastava i procesa odlučivanja o Sudskom savjetu, u skladu sa evropskim standardima, kao i efikasan pravosudni sistem, “sa sudijama i tužiocima koji donose kvalitetne odluke i optužnice u razumnom vremenskom periodu“.
Crna Gora, takođe, treba da uspostavi snažne i efikasne sisteme za sprječavanje i suzbijanje korupcije, uključujući korupciju na visokom nivou. a to mjerilo će biti ispunjeno kada, između ostalog, uspostavi adekvatne operativne kapacitete specijalizovanih organa za borbu protiv korupcije i redovnih pravosudnih institucija za borbu protiv korupcije, uključujući i korupciju na visokom nivou.
“Pitanja obuhvaćena poglavljem 23 su među fundamentalnim reformama od suštinskog značaja za uspjeh na putu ka EU. Konsolidacija napora u vezi sa privremenim mjerilima mora se nastaviti kako bi se osiguralo da reforme postanu ukorijenjene”, navodi se u dokumentu.
EU napominje da će biti od suštinske važnosti da Crna Gora uspostavi solidne i uverljive rezultate primjene u cjelosti, pokazujući da reforme daju konkretne rezultate, sa opipljivim i nepovratnim uticajima na ove sektore.
Usvojiti zakon o finansiranju političkih partija.
EU u nacrtu Zajedničke pozicije, između ostalog, apeluje na Crnu Goru da hitno otkloni nedostatke u pravnom okviru koji reguliše finansiranje političkih kampanja i političkih partija i subjekata, na osnovu posvećenosti koju je izrazila Vlada uz međustranačku podršku u Parlamentu, posebno kroz poštovanje preporuka GRECO-a i ODIHR-a da se značajno poveća transparentnost, kontrola potrošnje političkih partija i spriječi zloupotreba državnih resursa.
EU apeluje na Crnu Goru da birački spisak učini tačnim.
EU poziva Crnu Goru da pojača napore na efikasnom podizanju svijesti o korupciji u javnom sektoru, sprječavanju i rješavanju problema korupcije.
U dokumentu se podsjeća na važnost poštovanja profesionalne i odgovorne javne uprave i promovisanje principa transparentnosti i integriteta uz obezbjeđivanje kvaliteta i principa zasluga, depolitizacije i transparentnosti u zapošljavanju, ocjenjivanju i otpuštanju.
U potpunosti implementirati novo zakonodavstvo u oblasti medija.
EU poziva Crnu Goru da u potpunosti implementira novo zakonodavstvo o slobodi izražavanja i medija, da pravilno sprovodi svoj pravni okvir i promoviše prakse koje štite slobodu mišljenja i izražavanja i okruženje koje omogućava slobodu medija.
„Unija poziva Crnu Goru da adresiraja i osudi svako nasilje, progon, uznemiravanje i zastrašivanje pojedinaca, uključujući novinare i druge medijske aktere i na uspostavljanje evidencije o istraživanju i krivičnm gonjenju slučajeva uključujući primjenu sankcija odvraćanja“, ističe se u dokumentu
EU naglašava važnost garantovanja nezavisnosti nacionalnog emitera i regulatornog organa za medije, i poziva na dosljednu i efektivnu primjenu pravnog okvira. Crna Gora se poziva da obezbijedi usklađenost sa obavezama iz Evropskog zakona o slobodi medija.
U dijelu koji se odnosi na poglavlje 24 pitanja od posebnog značaja uključuju postizanje daljih konkretnih rezultata u efikasnoj borbi protiv organizovanog kriminala, uključujući zapljenu i konačnu konfiskaciju imovine, pranje novca, istrage, saradnju u oblasti zapljene narkotika, usklađivanje vizne politike, kontrola spoljnih granica i efikasno upravljanje migracionim tokovima, uključujući sistem azila koji dobro funkcioniše i borbu protiv neregularnih migracija i krivično gonjenje i razbijanje mreža krijumčarenja migranata.
Evropska komisija u procjeni ispunjavanja privremenih mjerila u poglavljima 23 i 24 konstatovala da je Crna Gora, sveukupno, ispunila privremene standarde, dostigla dobar rezultat na nivou usklađenosti i napreduje u primjeni pravnih tekovina EU. pic.twitter.com/NvMLA020vi
— Pokret Evropa sad! (@pokretevropasad) June 7, 2024
U operativnom smislu, Zajednička pozicija EU, nakon što je usaglasi Savjet, postaviće završna mjerila koja će obezbijediti dalje smernice o radu koji predstoji u ovim poglavljima.
Prema procedurama EU, sada je na potezu COELA, će konačnu odluku o tome da li će Crna Gora dobiti IBAR daće države članice EU na Međuvladinoj konferenciji.
Tokom nedavne posjete Beiselu premijer Milojko Spajić je saopštio da će Evropska komisija 7. juna predati palicu što se tiče IBAR-a Evropskom savjetu kojim predsjedava Šarl Mišel.
U Skupštini Crne Gore je u toku rasprava o setu zakona, čije je usvajanje uslov dobijanja pozitivnog IBAR-a.
Do sada je usvojeno sedam od 12 IBAR zakona, a rok je da do iduće sedmice, do posljednjeg zasijedanja COELA, budu usvojeni svi ti zakoni.
Međutim, preporuka Vlade je da se ne čeka zadnji trenutak, već da se zakoni usvoje danas, što je i inicijalni plan parlamenta.
Šta je IBAR?
IBAR (Interim Benchmark Assessment Report) predstavlja ocjenu koliko je država kandidat ispunila od privremenih mjerila u poglavljima koji se odnose na vladavinu prava: poglavlje 23 – Pravosuđe i temeljna prava i 24 – Pravda sloboda i bezbjednost, podsjeća RSE.
Poglavlja 23 i 24 su ključna za svaku zemlju koja sa Evropskom unijom pregovara proces članstva. Prema metodologiji u procesu pristupnih pregovora, ova dva poglavlja su ključna tokom cijelog perioda dok se pregovara o članstvu.
Napredak u ovim poljima je neophodan da jedna zemlja napreduje u procesu u otvaranju bilo kog poglavlja, a mogući zastoj može da izazove blokadu u pregovorima ili čak nazadovanje u procesu.
Crna Gora se, pored Srbije, smatra liderom u procesu pristupnih pregovora.
U pristupnim pregovorima, zemlja je otvorila sva poglavlja međutim je privremeno zatvorila samo tri.
Zbog nedostatka napretka u ključnim poljima od 2021. godine, Crna Gora se nije pomakla u procesu pregovora o članstvu.
Pozitivan IBAR će omogućiti organizovanje međuvladine konferencije između Brisela i Podgorice. Međuvladina konferencija između EU i Crne Gore će, najvjerovatnije, biti održana krajem juna.