Piše: Januš Bugajski
U svojoj kampanji za utvrđivanje srpske dominacije na Zapadnom Balkanu, Vučićeva vlada blokira napredak regiona ka članstvu u Evropskoj uniji. Beograd smatra da će članstvo bilo koje susjedne zemlje u EU smanjiti njen uticaj, povećati ekonomske disparitete sa stagnirajućom Srbijom i povećati ulogu zemalja koje se bore protiv ruskog uticaja u Evropi.
Glavne mete Beograda u kampanji protiv članstva su Bosna i Hercegovina i Crna Gora. Istovremeno, Kosovo je pod stalnim pritiskom da provocira svoju vladu, da izazove nesuglasice sa zvaničnicima EU i da razbije državu tako da ne može da se kvalifikuje za ulazak u EU u budućnosti. U Bosni, srpski entitet nije samo odskočna daska za formiranje velike Srbije, već je i oružje za podrivanje centralne vlasti u Sarajevu i sprječavanje države da ostvari svoje ambicije prema EU. Republika Srpska pozdravlja fondove EU kako bi je održala na površini, ali neće dozvoliti da Bosna ispuni sve kriterijume za članstvo.
Iako je Bosna kandidat za ulazak u EU od 2022. godine i Brisel se u principu složio da otvori pregovore o članstvu, nisu ispunjeni svi uslovi koje je postavila Komisija EU. Dalja odlaganja se mogu očekivati jer predstavnici RS i njihovi hrvatski nacionalistički saradnici mogu blokirati potrebne reforme ili stvoriti nove kontroverze kako bi odložili proces. Beograd i Banja Luka su zaključili da bi ulazak Bosne u EU porazio njihov cilj potpune podjele zemlje.
Beograd je takođe odlučan da drži Crnu Goru van EU, posebno zato što je zemlja sada vodeći regionalni kandidat za pristupanje. Koaliciona vlada u Podgorici sadrži srpske nacionaliste koji strahuju da će nezavisnost Crne Gore biti ojačana ulaskom u EU i da će njena ekonomija rasti kroz šire finansiranje EU i strana ulaganja. To bi potkopalo narativ da su bliske veze sa Srbijom i Rusijom od koristi Crnoj Gori.
Među taktikama blokiranja pristupa Crne Gore EU, parlament zemlje je u maju usvojio rezoluciju o genocidu koja je izjednačavala njemačke i hrvatske koncentracione logore iz Drugog svjetskog rata. Ova akcija je razbješnjela hrvatsku vladu. Zagreb je tvrdio da cilj nije odavanje počasti žrtvama ili promovisanje pomirenja, već sticanje političkih poena za srpske stranke u Crnoj Gori. Rezoluciju je predložio Andrija Mandić, predsjednik Skupštine i lider Srpske nove demokratije, koja održava bliske veze sa Vučićem. Usvajanje rezolucije bio je uslov za nastavak podrške Srbije koalicionoj vladi.
Beograd računa da će ovakvi provokativni potezi Podgorice ubijediti Zagreb da blokira put Crne Gore ka EU. Rezolucija je takođe osmišljena da minimizira ili kontekstualizuje genocid u Srebrenici i time naruši odnose sa bošnjačkom zajednicom. To bi moglo da podstakne regionalne tenzije sa Hrvatskom i Bosnom od čega će samo Srbija imati koristi. U narednim mjesecima se mogu očekivati dalje provokacije srpskih stranaka koje će otežati proces pristupanja Crne Gore EU.
Sama Srbija nema realnu perspektivu za članstvo u EU, posebno zbog negiranja nezavisnosti Kosova i njene pozitivne pozicije prema Putinovom režimu. Zaista, Beograd nastavlja da se diskvalifikuje njegovanjem bližih bezbjednosnih i ekonomskih veza sa Moskvom. Na nedavnom sastanku sa Putinom u Vladivostoku, potpredsjednik Vlade Srbije Aleksandar Vulin je izjavio da Srbija pod Vučićem nikada neće uvesti ekonomske sankcije Rusiji, nikada neće postati članica NATO-a i nikada sebi neće dozvoliti „antiruske“ akcije, izvršene sa svoje teritorije. U prevodu, to znači da će Beograd dozvoliti subverziju Kremlja, korupciju i informativnu ofanzivu iz Srbije protiv njenih susjeda. Vulin je čak pokazao potčinjavanje Putinu tvrdnjom da Srbije ne bi bilo bez Rusije.
Zvaničnici EU su jasno stavili do znanja da su bliske veze Srbije sa Rusijom nespojive sa vrijednostima Unije i procesom pridruživanja zemalja kandidata. Konkretno, Vulinovo hvaljenje genocidnog režima odbija članice EU koje se svakodnevno suočavaju sa prijetnjama Moskve, poput Poljske i tri baltičke države. Dok je Vučić na vlasti, Srbija ne može da računa na članstvo u Uniji. Stoga je Beograd odlučan da spriječi članstvo u EU susjedima za koje tvrdi da su dio Srbije i samim tim sastavni dio ”ruskog sveta”.
Ako Brisel ,odnosno Vasington odluci da primi Crnu Goru u EU ,Beograd to ne moze spreciti.
I sam Beograd tezi ka EU.
Za Ruse je bilo vaznije da Crna Gora ne udje u Nato pa nisu to sprecili iako su ulagali u Crnu Goru i Mila ,prvi priznali nezavisnostb Crne Gore i imali politicku saradnju izmedju Putinove “Jedinstvene Rusije” i Milovog DPS-a.