Piše: Tijana Lopičić
Gradonačelnik Beograda Aleksandar Šapić nedavno je najavio da će pokrenuti inicijativu za izgradnju spomenika Dragoljubu Draži Mihajloviću, vođi četničkog pokreta tokom Drugog svetskog rata.
“Mislim da on konačno treba da ima spomenik u Beogradu, na dostojanstvenom mestu u centru gradu. Moj predlog će biti park Terazijska terasa, ispod Terazijske česme. Očekujem da dobijemo podršku opozicije demokratski orijentisane”, istakao je Šapić.
Iako je apsurdno da ratni zločinac, pod čijom su komandom, u saradnji sa Njemcima, ubijani i Srbi, postane junak srpske nacije, to jasno ukazuje na smjer u kojem se srpsko društvo kreće i pod kakvom državnom ideologijom je vođeno.
Srpski državni projekat, sa ciljem rehabilitacije četničkog pokreta započet 90-ih godina. Taj proces se ogledao kroz reviziju istorije, sa ciljem da se četnici prikažu kao legitimni borci za srpsku nacionalnu stvar i promovišu kao antifašisti.
Prvo, rehabilitacija četničkog pokreta sprovodi se zato što se njihova ideologija usklađuje sa ideologijom današnje srpske vlasti. Utemeljena na velikosrpskom šovinizmu, njihov državni projekat ”srpski svet” komplementaran je četničkom projektu ”Homogena Srbija” Stevana Moljevića.
Drugo, sprovedena je rehabilitacija četničnog pokreta kroz obrazovni sistem. Školski udžbenici su često pod uticajem državne ideologije, đe političke elite promovišu i integrišu svoje stavove u kontrolisano i ograničeno znanje kojim se đeca različitih uzrasta podučavaju. Tako su u srpskom obrazovnom sistemu četnici proglašeni za navodne antifašiste, uprkos istorijskim činjenicama o njihovoj saradnji sa okupatorom i užasnim zločinima koje su počinili. Učenici često usvajaju znanja bez kritičkog promišljanja, što može dovesti da nesvjesno glorifikuju ratne zločince, poput Draže Mihajlovića. Kada obrazovni sistem ne podstiče kritičko promišljanje i analizu izvora, učenici mogu prihvatiti iskrivljene ili jednostrane prikaze istorije, što je veoma opasno u društvima kakva je Srbija.
Treće, da bi proces bio zaokružen morali su i pravno da rehabilituju Dražu Mihajlovića. Proces je započet sa usvajanjem Zakona o rehabilitaciji u Srbiji 2006. godine. Ovim zakonom su omogućili pravnu rehabilitaciju pojedinaca koji su bili osuđeni navodno iz političkih razloga nakon Drugog svjetskog rata. Porodice osuđenih mogli su da podnose zahteve za rehabilitaciju na osnovu tvrdnji da su presude bile politički motivisane i nepravedne. Nakon što je Mihajlovićeva porodica podnijela zahtjev, Viši sud u Beogradu je 14. maja 2015. godine donio presudu kojom je poništena presuda iz 1946. godine. Mihajlović je bio osuđen na smrt zbog saradnje sa okupatorom i ratnih zločina. Ovim je formalno rehabilitavan ratni zločinac, koji apsurdno, postaje junak srpske nacije.
Tako će Srbiju po svemu sudeći uskoro ”krasiti” spomenici Draže Mihajlovića, a slična opasnost može se pojaviti i u Crnoj Gori, đe su velikosrpske stranke već pokušale da predstave četnike kao antifašiste. Mogu nam biti i smiješne pjesmice Milana Kneževića, bazirane na neistorijskim ličnostima i velikosrpskoj mitomaniji, koje ponekad recituje u Skupštini, ali to ukazuje na duboku političku i ideološku manipulaciju. Ove pjesmice reflektuju pokušaj da se mitomanija predstavi kao istina, čime se širi velikosrpska nacionalistička agenda.
Danas je Srbija u sukobu sa susjednim zemljama, pokušavajući da prisvojiti teritorije suverenih država u pokušaju stvaranja “srpskog sveta”. Zato, moramo zaštititi naš obrazovni sistem i ne smijemo zaboraviti da su u ime monstruozne četničke ideologije počinjeni mnogi ratni zločini i genocid. Samo tako ćemo spriječiti da neko iz korpusa profesionalnih velikosrba u politički turbulentnom vremenu, sprovede ideju da gradi spomenik Mihailoviću ili nekon drugom poznatijem četniku u crnogorskim gradovima.