Na putu za Ba

Za aktuelno.me

Piše: Slobodan L. Jovanović

Možda će vam moja alegorija izgledati isuviše banalno ali mi se čini da je to dobar način da objasnim suštinu onoga što želim poentirati. Zamislite za jednim stolom buljuk ljudi koji srču, mljackaju otvorenih usta dok jedu, rukama čereče meso i glođu koske…? Niko nikome tu ne smeta, svi se ośećaju komotno, niko nema svijest da čini nešto ružno. Tako mi otprilike izgleda situacija u Crnoj Gori u kojoj oni koji su nametnuli i podržali nove političke i kulturne obrasce vrlo komotno se ośećaju u njima i ne vide ništa sporno u brlogu u koji su pretvorili Crnu Goru. Poput trpeze sa početka. Ako probate da zakerate za tom trpezom i tražite pristojnost, doživjećete salve uvreda i pogrda. A u političkom smislu i epitete „pristalice stare vlasti“, „crnogorskog nacionaliste“, pa i „šoviniste“, „ustaše“ i slične budalaštine. Primitivizmu je svaka urbanost, modernost, vrijednosti zapadne civilizacije, poštovanje različitosti, udar na blato u kojem se dobro ośeća dok se valja po njemu.

Teško je jedno tradicionalno društvo, zapuštenih i zaostalih shvatanja i manira preko noći preodenuti u evropsko ruho. Bar meni izgleda skoro nestvarno da je Crna Gora dostigla u državnom smislu, zahvaljujući prošloj vlasti, nivoe integrisanosti i prihvatanja standarda zapadnog svijeta sa profilom građana kakav jeste. To je valjda jedino moglo poći za rukom nekome ko je prvobitno plivao na tom profilu i sa stečenom popularnošću prešao preko Rubikona, na drugu stranu.

Urbanost jednog prostora se gradi decenijama, stoljećima, a njegova primitivizacija je moguća preko noći. Dovoljno je da na vlast dođu primitivci i da varvarizam i banditizam postane manir ponašanja. Po dubini. Nadam se da neko ne misli da bi sa sadašnjom vlasti bilo što od navedenih integracija i standarda bilo dostignuto? Čak se čini da se, pod firmom otklona od bivše vlasti, krenulo u pravljenju nepopravljive štete. Od gašenja Montenegro Airlinesa, do prihvatanja novih kriterijuma za pristupanje EU. Pored toga što je Crna Gora otvorila sva poglavlja, neka i zatvorila, sadašnja vlast je sebe sravnila sa lošim pomacima Srbije u EU integracijama i, valjda slijepački slijedeći njenu politiku, prihvatila nove kriterijume.

Kao što rekoh na početku, teško je nekome ko ništa ne razumije objasniti što su vrijednosti zapadne civilizacije i demokratski standardi. Primjedbe Venecijanske komisije na zakon o tužilaštvu su svakom ko ih razumije više nego očekivane. Siledžijskoj svijesti, koja smatra da preuzimanjem vlasti mora da ima kontrolu nad svim institucijama kako bi se obračunala sa političkim protivnicima i tako obezbjedila dugovječnu vlast, koja državnom interesu pretpostavlja lične nacionalne, vjerske i „vrijednosne“ afinitete, teško je dokazati da se iz balkanske kaljuge teško može stići do Brisela.

Umjesto оpštеdruštvеnоg kаrаktеrа, vladanja državom kојe је оd оpštеg intеrеsа,  sadašnja vlast sprovodi pаrtikulаrnu politiku, posebno nacionalnu, sa namjerom da crnogorski državni habitus pretvori u još jednu Republiku Srpsku.

Pоstојаnjе sistеmа pоdjеlе vlаsti u sаvrеmеnim držаvаmа smаtrа sе gеnеrаtоrоm pоlitičkе slоbоdе, јеr se upravo tako ostvaruje prоširеnа idеја о pоlitičkој slоbоdi оgrаničаvаnjеm držаvnе vlаsti iznutrа. Zapadnoevropski i EU standardi o mоdеrnој držаvi podrazumjevaju оrgаnizаciјu vlаsti izvеdеnu pо nаčеlu pоdjеlе vlаsti. To znači da se zаkоnоdаvna, uprаvna i sudska vlast nе  smiјu sјеdiniti u rukаmа јеdnоg društvenog ili političkog entiteteta na vlasti, ili, daleko bilo, jednog čоvjеkа. Demokratija podrazumjeva nеzаvisnо sudstvо, pоštоvаnjе grаđаnskih i pоlitičkih prаvа i slоbоdа, i pоlitičku оdgоvоrnоst nоsilаcа  јаvnih funkciја, pоtrеbu pоstојаnjа  urаvnоtеžеnе pоdjеlе izmеđu glаvnih vrstа držаvnih оrgаnа. Uostalom, bez podjele vlasti ne postoji tzv. pravna država!

Još od davnih dana Моntеskје, tvоrac tеоriје о pоdjеli vlаsti, govori da je u držаvi nеma slоbоde kаdа је zаkоnоdаvnа i uprаvnа vlаst, zаkоnоdаvnа i sudskа, ili uprаvnа i sudskа vlаst u rukаmа јеdnоg čоvjеkа ili istоg оrgаnа. Sumnjam da Dritan Abazović ne zna sve ovo, kao što sumnjam da su njegove namjere da od Crne Gore napravi uređeno društvo, vladavine zakona i institucija. Naprotiv, on je samo muzička podloga za pjesmu koju pjeva novi gradonačelnik Nikšića „đeneralu“ Draži.

Zаkоnоdаvnа vlаst dаје prаvаc uprаvnој i sudskој vlаsti, јеr оnе i djеluјu pо zаkоnimа kоје је zаkоnоdаvnа vlаst prоpisаlа, sudskа vlаst primjеnjuје tе zаkоnе, а uprаvnа ih izvršаvа. Daleko od toga da tvrdim da je prošla vlast napravila epohalne korake u tom pravcu, ali sam siguran da Crna Gora 2006. i 2019. nije bila ista u tom pogledu. Hoću reći, kretala se, uz asistenciju EU u dobrome pravcu. Ovo što sada imamo je reverzibilan proces kojim se poništava sve što je postignuto u domenu vladavine prava i poštovanja sloboda.

Poruke crnogorskog premijereja iz Grčke najbolje govore o viđenju vlasti kako su oni ti koji treba da odlučuju koje predmete treba da pokreće tužilaštvo i da ih „vadi iz fijoke“! Da je tužilaštvo  već shvatilo poruke novog Zakona i riječi premijereja govori njegova odluka da zatvori slučaj otkrivanje tajnih podataka od strane v.d. ANB-a, Dejana Vukšića, time što jedan ogroman bezbjednosni skandal, za koji su zaprijećene visoke zatvorske kazne, proglašava – pojeo vuk makarca.

Nova vlast ne da nije departizovala državne institucije, već partije u vladajućoj koaliciji dijele vlast „po dubini“, vrše imenovanja u državnoj administraciji, javnim preduzećima, komunalnim preduzećima, institutima, agencijama, fondovima, zdravstvu, socijalnim i kulturnim centrima, studentskim domovima, veterinarskim stanicama, školama, pozorištima, bolnicama, nacionalnim parkovima…

Menadžerski položaji se ne oglašavaju i ne dijele prema sposobnostima, što dodatno krnji javni interes i uspostavlja diskriminaciju građana na osnovu partijske pripadnosti. Opravdanje za vulgarnu partizaciju Crne Gore traže u prošloj vlasti, mada je to samo djelimično tačno i daleko od onoga čemu prisustvujemo, što pokazuju brojni slučajevi podrške koju su imali SPC i njeni politički sateliti tokom prošle godine iz institucija države.

Crnogorski brod je odavno udario u santu leda i smiješi mu se potonuće, dok opozicija izigrava onaj orkestar na Titaniku. Umjesto da se spuste na ulicu, napuste parlament u kojem su samo saučesnici u uništenju Crne Gore i budu predvodnici sve većeg nezadovoljstva građana, zadovoljavaju se retoričkim prepucavanjima sa pozicijom. Jasno je da poziciju ne interesuju priče u Parlamentu dok, promjenama zakona i uzurpacijom vlasti, rade na tome da svedu opoziciju na ništa. Jer toliko znaju da za svaki organizovani otpor moraju postojati politički predstavnici koji će da ga artikulišu. Vidljiva je energija koja se rađa, kao i da vapi za političkim liderstvom. Mirne proteste niko ne može zabraniti. Što reče Džon Lenon, nasiljem se igra igra koja odgovara vlasti, jer tako može odgovoriti nasiljem, „vlasti jedino ne znaju kako će se obračunati sa nenasilnim otporom i humorom“. „Gdje se krše ljudska prava, građanska neposlušnost je dužnost“, podśeća nas Jirgen Habermas.

Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta