Povodom jubileja – 50 godina Univerziteta Crne Gore, a u susret osnivanju akademskog master programa “Studije roda”, u okviru Centra za interdisciplinarne i multidisciplinarne studije, na Filozofskom fakultetu organizovan je okrugli sto na temu “Znamenite žene Crne Gore”.
U ime domaćina, Filozoskog fakulteta, paneliste je pozdravila dekanka Tatjana Novović koja je izrazia zadovoljstvo što su predmet interesovanja akademske zajednice niz tema od značaja za status žene u crnogorskom društvu, njenoj ulozi u istoriji, nauci, kulturi, u transformaciji patrijahalnog u društvo rodne ravnopravnosti.
Predsjednica Upravnog odbora UCG Rajka Glušica objasnila je da je okrugli sto osmišljen kao predstavljalnje studijskog programa Studije roda, ali i znamenitih žena Crne Gore, koje će biti stalna inspiracija ovog programa.
“Mi ćemo se zaista truditi da istraživačkim projektima otkrivamo sve one znamenite žene koje sad prekriva veo zaborava. Znamo da postoji čitava jedna ženska istorija i da su crnogorsko društvo gradile i žene isto kao muškarci, s tim što mi njima nikad nismo vratili dug, niti često znamo ko su one bile!”, kazala je Glušiica i dodala da je namjera i predstaviti dio profesora i saradnika na budućim Studijama roda.
Osnivanje master programa Studije roda je istorijski i emancipatorski čin i odgovor UCG na potrebe društva ali i zahtjeve strateških državnih i međunarodnih dokumenta kojima se traži postizanje rodne ravnopravnosti u svim oblastima društvenog života kao i dekonstrukcija rodnih stereotipa i predrasuda kroz sistem obrazovanja.
U radu okruglog stola učestvovale su profesorke i profesori Univerziteta Crne Gore Lidija Vujačić, Sonja Tomović-Šundić, Vučina Zorić, Marijan Premović, Rajka Glušica, Jelena Mrkaić i njihove koleginice i saradnice Milena Aćimić-Remiković i Ksenija Rakočević.
Vujačić se u svom izlaganju osvrnula na diverzitet kulturnih obrazaca koji, kao normativne projekcije, (re)definišu rodne uloge i tzv. rodnu ideologiju. Osvrćući se posebno na etnografiju roda u Crnoj Gori istakla je različite dimenzije ovdašnje tradicije, od progresivne do regresivne strane, kao i civilizacijske promjene i pravce kulturne dinamike kada su pomenuti oblici društvenosti u pitanju.
Tomović Šundić je nastojala da obrazloži vladarski, književni i kulturoloski značaj Jelene Balšić, koja je ostavila neizbrisiv pečat u istoriji Crne Gore. Njena uloga prosvijećene i obrazovane vladarke, darovite pjesnikinje i religiozno nadahnute ličnosti je još jedan prilog o važnosti žena i njihovog snažnog uticaja na sazrijevanje naše duhovne samosvijesti u složenim istorijskim okolnostima.
Zorić je govorio na temu „Jelena Petrović Njegoš: vaspitni model žene od Cetinja do Rima“. U svom izlaganju je predstavio saznanja o tome kako i zašto je princeza Jelena, odnosno Regina Elena, postala jedna od najupečatljivijih i najuticajnijih figura Crne Gore i Italije s kraja 19. i u prvoj polovini 20. vijeka. Istraživanje je bilo fokusirano na njeno vaspitanje, obrazovanje i školovanje, kao i njen popularizovani imidž kroz brojne članke i ilustracije sa njenim likom na naslovnim stranicama u eminentnim časopisima u Italiji, te time utemeljeno prikazan jedan reprezentativan model savremene žene, majke, supruge i kćerke.
Premović se osvrnuo na Testament Đurđa Crnojevića iz 1499. godine kao jedinstven i zanimljiv izvor koji omogućava mozaični pristup proučavanju emocija prema supruzi Elizabeti, rodne uloge, bračnih odnosa, roditeljske brige, ličnog i javnog djelovanja i duhovnosti, tj. šireg socio-političkog uređenja, kulture, mentalnih sklopova i svetonazora u kojima je nastao, a obilježen je jednom specifičnom osobnom ljudskom pričom, vrijednostima i sudbinom.
Glušica je u svom referatu govorila o ženama na Univerzitetu Crne Gore i njihovoj zastupljenosti na rukovodećim funkcijama i pozicijama odlučivanja od osnivanja Univerziteta do danas. Ukazala je na tendenciju da sa izjednačavanjem broja muškaraca i žena u nastavnom i naučnom kadru raste i mogućnost izjednačavanja i na rukovodećim funkcijama.
Aćimić Remiković govorila je o pionirki i utemeljivačici ženskih, odnosno rodnih akademskih studija, prvoj naučnici i profesorici na Univerzitetu Crne Gore koja je u naučni diskurs i istraživanja uvela rodni aspekt. Prof. dr Mileva Filipović je Studije roda smatrala sredstvom od krucijalnog značaja za razbijanje patrijahalnih struktura koje još uvijek dominiraju našim društvom. Ona je znala da obrazovanje ima moć da transformiše, da otvori oči, da osnaži i oslobodi. Aćimić Remiković je posebno istakla da su Studije roda u očima Mileve Filipović njen dar nama, te da je usvajanje elaborata Studija roda na Univerzitetu Crne Gore ostvarenje sna profesorice Filipović, ali i početak novog poglavlja za nas. Studije roda, kazala je Aćimić Remiković, nisu samo proučavanje teorija i ideja, već i most ka razumjevanju i mijenjanju stvarnosti u kojoj živimo, pa će Studije roda na Univerzitetu Crne Gore donijeti značajne promjene ka cilju da rodna ravnopravnost postane stvarnost, a ne samo ideal, jer to zaslužuje prof. Filipović i sve žene Crne Gore.
Mrkaić je na temu “Crnogorska žena u vojno-političkom kontekstu: istorijski osvrt i savremeni izazovi” analizirala aspekte oblikovanja uloge žene u sektoru bezbjednosti u crnogorskom društveno-kulturnom kontekstu, sagledavajući istovremeno istorijske dimenzije i ishodišta i moguće savremene okvire i modele njene transformacije. Razmatrala je i pretpostavke za preispitivanje vrijednosnih obrazaca muškog eksluziviteta institucija u sektoru odbrane, kao i mehanizme i strategije za postizanje ravnopravnog učešća žena u kreiranju i vođenju politike bezbjednosti.
U svom izlaganju na temu “OmraŽene” mr Ksenija Rakočević je ukazala na kontinuitet koji, kako konstatuje postoji u crnogorskoj kulturi, a koji dovodi do toga da umjesto da se žene koje su dovodile do progresa i imale važne i vidljive uloge u svom dobu oko njih se konstruišu mitovi, te ih pamtimo kao destabilizatorke i uzročnice problema. Ona se osvrnula na neke od ženskih ličnosti koje su po njenom mišljenju zbog patrijarhalne kulture potpale pod mitološke matrice pa je izlaganje počela prikazom Jakvinte Vojsilavljević, da bi preko Elizabete Crnojević, knjeginje Darinke Petrović, princeze Ksenije, došla do Divne Veković i Borke Pavićević.