Povodom 29. godišnjice genocida u Srebrenici, 76 NVO iz Crne Gore, koje su se zalagale da Crna Gora kosponzoriše rezoluciju UN o Međunarodnom danu sjećanja na žrtve genocida u Srebrenici, odale su počast žrtvama srebreničkog genocida, izrazile solidarnost sa njihovim porodicama i preživjelima i uputile više zahtjeva vlastima Crne Gore.
Naime, nevladine organizacije zahtijevaju od vlasti Crne Gore da proglase Dan sjećanja na genocid u Srebrenici i obezbijede njegovo redovno zvanično obilježavanje u skladu sa ezolucijom UN o proglašenju 11. jula za Međunarodni dan sjećanja na genocid u Srebrenici 1995. godine, Rezolucijom Skupštine Crne Gore o genocidu u Srebrenici iz 2021. godine i Deklaracijom Skupštine Crne Gore o prihvatanju rezolucije Evropskog parlamenta o Srebrenici iz 2009. godine.
Takođe, zahtijevaju od vlasti da obezbijede dopunu udžbenika istorije za odgovarajuće uzraste objektivnim informacijama o ovom zločinu i ulozi Crne Gore u ratovima na teritoriji bivše Jugoslavije devedesetih godina prošlog vijeka, pronađu i procesuiraju nekažnjene izvršioce i pomagače genocida u Srebrenici i drugih ratnih zločina, osude i suzbijaju negiranje genocida, slavljenje njegovih izvršilaca i svaki drugi govor mržnje koji predstavlja posljednju fazu genocida i uvertiru u nove sukobe i zločine.
Zahtijevaju od vlasti da podržavaju programe suočavanja sa prošlošću i promocije ljudskih prava, posebno zabrane diskriminacije i suzbijanje svakog oblika mržnje i netrpeljivosti u skladu sa Ustavom Crne Gore, te da ulože veći napor u proces pomirenja u regionu na bazi suočavanja sa prošlošću i poštovanja prava žrtava genocida, zločina protiv čovječnosti i ratnih zločina.
“Podsjećamo, da je od 11. jula 1995. godine, u masovnim strijeljanjima u području Srebrenice, Vojska Republike Srpske pod vođstvom Ratka Mladića, ubila preko 8000 muškaraca i dječaka bošnjačke nacionalnosti. To je najmasovniji zločin izvršen na tlu Evrope posle Drugog svjetskog rata”, naveli su u zajedničkom saopštenju.
Ovaj zločin je, dodaju, utvrđen presudama Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) i presudom Međunarodnog suda pravde (MSP).
Nacionalni sudovi Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske, Njemačke, Austrije, Švajcarske i Holandije, takođe su utvrdili da su u Srebrenici u julu 1995. godine pripadnici Vojske Republike Srpske, ali i specijalne jedinice Republike Srbije („Škorpioni“) izvršili genocid i druge ratne zločine.
“MKSJ i Međunarodni rezidualni mehanizam osudili su 21 osobu za zločine u Srebrenici, od kojih sedam za zločin genocida na osnovu preko 1.500 svjedočenja i oko 28.000 dokaznih predmeta. U BiH je za ista djela pravosnažno osuđena 31 osoba, od čega 14 za genocid, u Srbiji njih pet, a u Hrvatskoj dvije. Naglašavamo da je pitanje je li genocid izvršen ili ne isključivo pravna, a ne politička kategorija. U utvrđivanju odgovornosti za izvršenje genocida u Srebrenici pred MKSJ je učestvovalo, u dvostepenim postupcima, ukupno 46 sudija iz 34 države. U donošenju presude MSP učestvovalo je 15 sudija iz različitih država”, navodi se u saopštenju.
Crna Gora je, podsjećaju, do sada usvojila Deklaraciju o prihvatanju rezolucije Evropskog parlamenta (EP) o Srebrenici 2009. godine i Rezoluciju o genocidu u Srebrenici 2021. godine, kojima je taj genocid najoštrije osudila, glasala je za rezoluciju UN-a o Međunarodnom danu sjećanja na genocid u Srebrenici i razriješila svog ministra pravde, ljudskih i manjinskih prava Vladimira Leposavića zbog relativizacije tog genocida.
“To su sve bili ispravni koraci ka sigurnijoj budućnosti naše zemlje i regiona u Evropskoj uniji. S druge strane, u vlasti u Crnoj Gori učestvuju i pro-srpske nacionalističke partije koje, nažalost, negiraju taj genocid i koriste svaku priliku da ga neopravdano politizuju. Suprotstavljamo se politici „zločinom na zločin“, osuđujemo donošenje „kontra rezolucija“, ne želimo da nove generacije odrastaju zadojene mržnjom i osjećajem provincijalne inferiornosti koja se sukobljava sa svijetom počev od najbližih susjeda. Svi moramo preuzeti odgovornost za oblikovanje budućnosti u kojoj će budući naraštaji biti pošteđeni novih stradanja. Žrtve zločina nas obavezuju da se zalažemo za pravdu, istinu i pomirenje, da aktivno stvaramo društvo koje poštuje svaku osobu, bez obzira na njenu nacionalnu, vjersku ili etničku pripadnost”, saopštile su nevladine organizacije.
Kako dalje navode, iako će uvijek biti onih koji odbijaju da prihvate neprijatne činjenice, napredak svakog društva zahtijeva da se pogleda istini u oči i da se suočimo sa prošlošću.
“Predstavnici naših organizacija pridružiće se 11. jula, u Spomen parku civilnim žrtvama, na Pobrežju, u Podgorici, obilježavanju Dana sjećanja na Srebrenicu u organizaciji Bošnjačkog vijeća Crne Gore”, zaključuju u saopštenju.
Potpisnice (abecednim redom):
1. Akcija za ljudska prava (HRA), Tea Gorjanc Prelević
2. Aktivna zona, Miloš Marković
3. Agencija za lokalnu demokratiju, Kerim Međedović
4. Antifašisti Cetinja, Filip Kuzman
5. Asocijacija Spektra, Jovan Ulićević
6. Balkanski sektor, Aner Salihović
7. Bona fide, Pljevlja, Sabina Talović
8. Bošnjački kulturni centar, Kemal Zoronjić
9. Centar za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA, Ervina Dabižinović
10. Centar za građansko obrazovanje (CGO), Daliborka Uljarević
11. Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM), Nevenka Vuksanović
12. Centar za demokratsku tranziciju (CDT), Milica Kovačević
13. Centar za ženska prava (CŽP), Maja Raičević
14. Centar za monitoring i istraživanje (CeMI), Zlatko Vujović
15. Centar za građanske slobode (CEGAS), Marija Popović Kalezić
16. Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO), Zorana Marković
17. Centar za multimedijalnu produkciju (CEZAM), Blagota Marunović
18. Centar za afirmaciju RE populacije (CAREP), Nardi Ahmetović
19. Centar za obuku i obrazovanje, Aleksandra Radoman Kovačević
20. Centar za romske inicijative, Fana Delija
21. Centar za zaštitu i istraživanje ptica (CZIP), Jovana Janjušević
22. Centar za ekonomske i evropske studije (CEES), Nenad Vujošević
23. Centar za kulturu Bihor, Mirsad Rastoder
24. Crnogorska LGBTIQ asocijacija Kvir Montenegro, Staša Baštrica
25. Crnogorski PEN centar, Boban Batrićević
26. Crnogorski ženski lobi, Aida Petrović
27. Crnogorski komitet pravnika za ljudska prava, Velija Murić
28. Eduko plus, Almedina Dodić
29. ERA – Savez za jednaka prava LGBTI osoba na Zapadnom Balkanu i u Turskoj, Danijel Kalezić
30. Djeca Crne Gore, Sabra Decević
31. Društvo crnogorskih izdavača, prof. dr Vladimir Vojinović
32. Građanska inicijativa “21. maj“, Rade Bojović
33. Građanska alijansa, Milan Radović
34. Husein Paša, Emir Pilav
35. Husein Paša – Pljevlja, Denijal Geljić
36. Ikre, Rožaje, Velida Hodžić
37. Institut za medije Crne Gore, Olivera Nikolić
38. Institut za rodnu ravnopravnost “Dulcinea”, Ulcinj, Hatixha Gjoni
39. Inicijativa mladih za ljudska prava, Edina Hasanaga Čobaj
40. Inicijativa za regionalnu saradnju Crne Gore (Igmanska inicijativa), Andro Martinović
41. Ipso Facto, Milena Popović Samardžić
42. Juventas, Ivana Vujović
43. Korifej teatar, Zoran Rakočević
44. LINK – Crnogorska mreža za smanjenje štete, Ranko Dacić
45. Monitoring Group Ulcinj – Mogul, Xhemal Peroviq
46. Most kulture, Ivan Jokanović
47. Naša akcija, Kotor
48. Novi horizont, Ulcinj, Nazif Velić
49. Opštinsko udruženje multiple skleroze Bijelo Polje, Lidija Guberinić
50. Plan B, Alen Poljak
51. Poligon za žensku izuzetnost – Sofija, Rebeka Čilović
52. Prazan prostor, Marija Backović
53. Prima, Aida Perović
54. Prvi ženski ekološki pokret u Crnoj Gori – Ecopatriotizam, Ivana Čogurić
55. Punta institut, Ulcinj, Admir Gjoni
56. Razvoj Vranj, Tuzi
57. Romska organizacija mladih “Koračajte sa nama – Phiren Amenca”, Elvis Beriša
58. Savez za djecu i mlade „Kuća“, Pavić Radović
59. Sigurna ženska kuća, Budislavka Mira Saveljić
60. Sistem, Neda Radović
61. SOS telefon Rožaje, Raza Nurković
62. Srce, Dušan Rakočević
63. Studentska organizacija Adamas
64. Udruženje „Štrpci – Protiv zaborava“, Demir Ličina
65. Udruženje pravnika Crne Gore, Branislav Radulović
66. Udruženje profesora istorije HIPMONT, Miloš Vukanović
67. Udruženje LBTQ žena “Stana”, Ana Dedivanović
68. Udruženje roditelja OAZA, Rasema Hekalo
69. Udruženje “Pravozastupnik”, Budislav Budo Minić
70. Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore, Marina Vujačić
71. Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore, Svetlana Dragojević
72. Udruženje za podršku Roma i Egipćana, Berane, Sultan Beća
73. Ulcinj Info, Mustafa Canka
74. Forum MNE, Elvira Hadžibegović
75. Forum Bošnjaka Crne Gore, Husein Ceno Tuzović
76. 35mm, Darko Ivanović