„Biće jednom kako smo željeli – 20 godina od smrti crnogorskog književnika Ratka Vujoševića“ naziv je drugog programa književnog segmenta Barskog ljetopisa koji je održan sinoć u okviru ovog festivala.
O velikom crnogorskom pjesniku i njegovom stvaralaštvu govorili su prof. dr Vladimir Vojinović i Dragica Lompar koja je sinoćnji program nazvala omažom pjesniku, uredniku, recenzentu, ličnosti velike erudicije, skromnosti i otmenosti– Ratku Vujoševiću.
Publika je na platou Doma revolucije, imala priliku i da pogleda izložbu „Ratko Vujošević – poezija i literatura“ koja sadrži fotografije, zajedno sa odabranim stihovimaiz objavljenih zbirki poezije. Program je, u saradnji sa Vujoševićevom porodicom, osmislila Nacionalna biblioteka „Đurđe Crnojević“.
Lomar: Neponovljiva poetska figura
Direktorica bibliotekeDragica Lompar istakla je da je Nacionalna biblioteka koja nosi ime slavnog vladara Đurđa Crnojevića danas simbol crnogorske pismenosti te da, čuvajući našu pisanu baštinu, i rukopisnu i štampanu, služi očuvanju identitetskih vrijednosti i pamćenju naše države.
„Da bismo pamtili, moramo se uvijek iznova podsjećati na književna djela velikih crnogorskih stvaralaca, što je slučaj i sa neponovljivom poetskom figurom Ratka Vujoševića čija je poezija toliko osjećajna, snažna i misaona, da je postala dio naše kulture kao zvijezda vodilja i nepresušna inspiracija za nova čitanja i tumačenja. On predstavlja autentičnu pojavu modernog crnogorskog književno-jezičkog izraza I bez obzira na samo četiri pjesničke zbirke,i danasi ubuduće biće jednako aktuelan“, navela je Lompar.
Ona je dodala da je Ratko, kako je o njemu zapisao književnik i akademik Zuvdija Hodžić, „uspio da postigne sva tri svojstva istinske poezije: harmoniju, misao i emociju“.
Vojinović: Među autorima autohtone poetike
Profesor crnogorske književnosti, književni teoretičar i književnik, Vladimir Vojinović podsjeća da je Vujošević bio u timu koji je u titogradskom Grafičkom zavodu, odnosno, Pobjedi funkcionisao oko edicije „Luča“ koja je iznjedrila preko osamdeset knjiga stare i nove crnogorske književnosti.
“Ta atmosfera je bila neka vrsta poetskog gejzira i upravo je svoju najznačajniju poemu „Au revoir Montenegro “napisao u to vrijeme“, kazao je Vojinović.
Priča o tome šta donosi poetika Ratka Vujoševića, po riječima profesora Vojinovića, nije mila Crnogorcima, ali oni koji se bave crnogorskom književnošću, naročito onim što se dešava u XX vijeku, po njegovom mišljenju, moraju priznati da Njegoš vrši jednu vrstu negativnog uticaja na savremenu crnogorsku kulturu.
„Nemamo autora koji se ne oslanja na Njegoša. Poznata je formulaciju da ispod Njegoševog hrasta svi tavore, bitišu, citiraju ga… Kod Ratka je to malo drugačije. On pripada autorima koji su zaista imali snagu da naprave otklon i ucijepe se kao autori autohtone poetike u kontinuitet crnogorske književnosti”, istakao je Vojinović.
Što se forme tiče, Vojinović naglašava da se radi o poeziji koja se može podijeliti na manje cjeline i da se i pored toga, ništa od onoga što je autor htio da saopšti neće promijeniti i, isto tako, ukoliko se prevede na strani jezik, imaće isto značenje.
“Poema ’Au revoir Montenegro’ nije izgubila ništa prevođenjem na francuski jezik“, ustvrdio je Vojinović.
Poručio je i da je veliko zadovoljstvo govoriti o Ratku Vujoševiću te da smo ponosni na činjenicu da takvog pjesnika imamo u crnogorskoj književnosti i da možemo pronositi riječ o njemu novim generacijama i motivisati ih da čitaju.
Erjavšek: Redovi ponosa i tuge
„Vujošević je u 24. godini zapisao najtužnije ’zbogom’ svojoj zemlji. ’Grije ljubav smrću nadahnuta’ i ponavljajuće ’Au revoir Montenegro’ stežu disajne puteve i 20 godina nakon njegove smrti. U stotinjak redova ponosa i tuge koji se prepliću poput želje i volje da iz nečeg malog poput sjemena nikne polje za opstanak čovječanstva, sabila se njegova poetika. I u drugim pjesmama bio je usmjeren na Crnu Goru, omiljenu muzu okićenu čemerom kao posljedicom stalne, ne samo teritorijalne, već i identitetske borbe“, riječi su selektorke književnog programa Ljetopisa Dragane Erjavšek.
Odabrane stihove Ratka Vujoševića, sinoć je veoma nadahnuto i sa neskrivenim emocijama govorila njegova ćerka Ana Vujošević, glumica Crnogorskog narodnog pozorišta.
Publika je imala priliku da na video-snimku čuje i vidi maestralnog Rada Šerbedžiju i pjesmu „Srećna“ dok je, po završetku književne večeri, prikazan film u kojem čuvenu poemu „Au reovir Montenegro“ govori Dragica Tomas.
Emitovan je i dio intervjua Ratka Vujoševića koji je snimila RTCG. Svi posjetioci su dobili po jedan svitak sa pjesmom autora, kao poklon Nacionalne biblioteke „Đurđe Crnojević“.