Najava zakonskih izmjena koje bi omogućile da se čelni ljudi crnogorskih opština ubuduće biraju neposredno, pozitivno je rješenje jer će povećati ulogu građanina u izboru ljudi koji upravljaju lokalnim samoupravama, a donijeće i progres u oblasti kadrovske politike, ocijenio je u razgovoru za Zajednicu opština Crne Gore predsjednik italijanske regije Veneto i kopredsjedavajući Zajedničkog savjetodavnog odbora (ZSO) Komiteta regiona EU i Crne Gore, Roberto Ćambeti.
Često se može čuti da se 70% EU legislative implementira na lokalnom nivou. Možete li nam reći iz kojih su sve oblasti zakoni koji se dominantno sprovode na lokalnom nivou?
Ćambeti: Zaštita životne sredine, zdravstvo i kultura su oblasti u kojima se evropske direktive najviše primjenjuju na lokalnom nivou. Tako je, na primjer, u Italiji, ali vjerujem da to važi i za sve ostale evropske zemlje, kao i za Crnu Goru. Isto tako, i kada je u pitanju industrijski sektor, u italijanskim regionima imamo puno legislativnog posla. Jedna od esencijalnih aktivnosti Evropske unije odnosi se na poljoprivredu, a u najvećem broju slučajeva odluke u ovoj oblasti u skladu sa evropskim direktivama donose i primjenjuju lokalne vlasti. Recimo, u Crnoj Gori – onaj ko uzgaja masline u Ulcinju ima različite aktivnosti od onoga koji se bavi sječom šume na području Kolašina. To znači da će te konkretne sredine donositi različite mjere, s obzirom na direktive Evropske unije.
Već duže vrijeme se govori o potrebi decentralizacije vlasti u Crnoj Gori. Kako Vi vidite stanje po ovom pitanju i koje su to nadležnosti koje po standardima EU, treba da budu u okviru kompetencija lokalnih vlasti?
Ćambeti: Sve zemlje se razlikuju jedna od druge. Ali ono što mogu da kažem na osnovu iskustva, urbanizam je nešto što je apsolutno u nadležnosti opština, naravno, u nekoj koordinaciji sa nacionalnim nivoom. Vjerujem da će Evropska unija gledati sa nepovjerenjem ako se to pitanje ne riješi na takav način.
Da li biste mogli da prognozirate kada će crnogorske opštine dostići EU standarde u funkcionisanju?
Ćambeti: Kada je riječ o rokovima, nova Evropska komisija je ta koja će definisati rokove. Do prije dvije godine pitanje proširanja nije bilo u fokusu, međutim, poslednjih godina se sve više i više govori o tome. Rješenje je da sve opštine zajedno na uniforman način, u saradnji sa nacionalnim vlastima rade na usvajanju svega onoga što je normativa Evropske unije, i da se to radi na cijeloj teriotoriji države koordinisano. Imate Hrvatsku kao susjeda, koji je već u EU i koji vam može biti jako dobar primjer za to kako koordinirati i sprovesti te aktivnosti.
Na koji način evropske zemlje obezbjeđuju saradnju centralnih i lokalnih vlasti u postupku pripreme zakona koji su od interesa za opštine? Koliko opštine utiču na sadržinu zakona dok se pripremaju i imaju li pravnu zaštitu u slučaju povrede tog prava?
Ćambeti: Kada je u pitanju legislativa koja ima uticaj na funkcionisanje lokalnih samouprava, mora da postoji neko mjesto i način da se njihov glas čuje. Recimo, u Crnoj Gori to mogu da budu konkretne opštine ili Zajednica opština koje obavezno treba da daje svoje mišljenje i da ono bude uzeto u obzir. Na evropskom nivou, recimo, budući da se na njemu donose odluke koje imaju direktne posledice po lokalne samouprave, Komitet regiona je taj koji daje svoje mišljenje. To mišljenje ne znači pravo veta, ali se ono obavezno mora uzeti u obzir i razmatrati. Dakle, taj model koji funkcioniše na evropskom nivou, Evropa traži da se primjenjuje i na nacionalnom nivou.
Imamo najavu izmjene izbornog zakonodavstva kako bi se gradonačelnici ubuduće birali na neposrednim izborima, a ne, kao što je to sada slučaj, u lokalnim parlamentima. Šta mislite o tom predlogu?
Ćambeti: Mislim da je to pozitivno rješenje jer će povećati ulogu građanina u izboru rukovodećih ljudi koji upravljaju opštinama. Ali ne samo to – takvo rješenje će natjerati političke partije da izuzetno vode računa o kadrovskom izboru, jer je veoma bitna sama osoba koja je kandidat. U Italiji to funkcioniše od 1993. godine, i ja zaista mislim da je donijelo jedan napredak, kako sa aspekta građanina, tako i sa aspekta kadrovske politike.Crna Gora
Italija
Veneto
Da li mislite da ima mogućnosti za razvijanjem direktne saradnje između gradova regije Veneto, kojom Vi predsjedavate, i pojedinih gradova u Crnoj Gori? U kojim oblastima bi ta saradnja mogla da bude najproduktivnija?
Ćambeti: Sarađivali smo u prethodnom periodu sa Opštinom Kotor na restauraciji artefakata iz venecijanske epohe. Imamo dobre programe za saradnju kao što je INTERREG, u okviru kojeg već sarađujemo sa Hrvatskom, kao i IPA program u kojem sarađuju Crna Gora i Albanija. To sve može da bude odličan okvir za saradnju. U principu, brojne opštine iz regije Veneto su zainteresovane za saradnju sa drugom obalom Jadrana.